Ponieważ temat możliwości ubiegania się o odszkodowanie za szkodę, która powstała w wyniku współpracy ze spółką umieszczoną na liście ostrzeżeń publicznych KNF jest ciekawy tak dla podmiotów rynku finansowego jak i dla ich klientów – to dziś dwa bardzo ciekawe orzeczenia w sprawach o odszkodowania – przeciwko Skarbowi Państwa i przeciwko bankowi, który prowadził rachunki spółki wpisanej na listę ostrzeżeń.
Pozwany: Skarb Państwa
Klient firmy, która znajdowała się na liści ostrzeżeń podpisał z tą firmą umowę, powierzył swoje środki, które niestety później stracił.
Postanowił zatem ubiegać się od Skarbu Państwa oraz Prokuratora Generalnego zwrotu zainwestowanej kwoty.
Klient twierdził, że nie posiadał w tamtym okresie informacji o zagrożeniu, jakie niesie ze sobą współpraca ze spółką, i nie był w stanie takiej wiedzy zdobyć, ponieważ nie była ona ogólnodostępna, mimo, że umowę ze spółką podpisał w czasie gdy była ona od dwóch lat umieszczona na liście ostrzeżeń publicznych, a ponadto organy państwa działały w tej sprawie zbyt opieszale, i miało to wpływ na jego szkodę.
W tym czasie też KNF złożyła zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa do prokuratury. Zgodnie z treścią orzeczenia powód:
źródła swojej szkody upatrywał w zachowaniu Skarbu Państwa w postaci zaniechania ze strony instytucji państwowych, a w szczególności w zawinionym zaniechaniu należytego informowania opinii publicznej o niezgodnej z prawem działalności spółki.
Ubiegając się o odszkodowanie od Skarbu Państwa musimy pamiętać, że jego odpowiedzialność za szkodę uzależniona jest od łącznego spełnienia, zgodnie z art. 417 § 1 kodeksu cywilnego, przesłanek:
- wystąpienia szeroko pojętej szkody (w tym krzywdy),
- niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej oraz normalnego związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem funkcjonariuszy a szkodą.
Na podstawie art. 417 § 1 KC:
za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państw lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.
Klient w tej sprawie (Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie, I Wydział Cywilny z dnia 23 października 2015 r., sygn. I C 852/15) niestety nie uzyskał odszkodowania, ponieważ nie były spełnione wyżej wymienione przesłanki.
Nie udało się ustalić normalnego związku przyczynowego między działaniami KNF a szkodą powoda, a poza tym KNF nie działała bezprawnie.
KNF umieściła zgodnie z obowiązkiem ustawowym, spółkę na liście ostrzeżeń publicznych informując, że spółka nie posiada zezwolenia na prowadzenie działalności polegającej na wykonywaniu czynności bankowych, w tym na przyjmowanie wkładów pieniężnych w celu obciążania ich ryzykiem, i złożyła zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa do prokuratury.
Pozwany: bank prowadzący rachunki spółki wpisanej na listę ostrzeżeń publicznych KNF
Grupa osób poszkodowanych przez spółkę wpisaną na listę ostrzeżeń publicznych KNF wniosła pozew przeciwko bankowi, który prowadził rachunki bankowe tej spółki oraz zawarł ze spółką umowy o udostępnienie skrytek sejfowych.
Klienci spółki, których inwestycje poczynione za pośrednictwem spółki poniosły klęskę, zarzucili bankowi, że nie dopełnił obowiązków denuncjacyjnych, oraz że kontynuował współpracę ze spółką mimo, że wiedział że spółka prowadzi działalność niezgodną z prawem (wiedział o tym, że jest ona na liście ostrzeżeń publicznych KNF).
Poszkodowani klienci spółki zawierali z nią umowy na obrót i przechowywanie metali szlachetnych, wpłacając inwestowane środki na rachunki bankowe prowadzone przez pozwany bank.
Rachunki te były wskazane w umowach podpisywanych przez klientów ze spółką, a poza tym materiały reklamowe spółki zawierały informację, że środki klientów są inwestowane w metale szlachetne przechowywane są w skrytkach w tym konkretnie pozwanym banku. Bank jednak w umowie ze spółką zakazał jej informowania publicznie, że prowadzi dla niej rachunki.
W czasie gdy konsumenci zawierali umowy ze spółka było już prowadzone śledztwo względem osób nią zarządzających, a sama spółka była wpisana już w tym czasie na listę ostrzeżeń publicznych, zaś KNF złożyła zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.
Bank również złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oraz zawiadomienie do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej dotyczące spółki – zrobił to po ok. półtora roku obserwacji i monitorowania aktywności spółki na rachunkach prowadzonych w banku.
Poszkodowani klienci zarzucali bankowi, że miał wiedzę o nielegalnym działaniu spółki. Wiedział, że jest ona na liście ostrzeżeń publicznych KNF, a także miał widzę o wykorzystywania wizerunku banku materiałach reklamowych spółki, a to ich zdaniem uwiarygadniało jej ofertę wobec konsumentów, a wręcz pośrednio legitymizowało działania spółki. Bankowi zarzucono bezprawność czynów i bezprawność zaniechania.
Według klientów bank powinien podjąć działania tj. złożyć zawiadomienie o przestępstwie i wypowiedzieć rachunki spółce o wiele wcześniej niż to faktycznie zrobił i gdyby to zrobił wystarczająco wcześnie to oni nie ponieśliby szkody (szkoda by po prostu w takim wypadku nie powstała).
Potwierdza to fakt, że w praktyce w momencie wypowiedzenia przez bank umowy o prowadzenie rachunków spółce jej działalność została zablokowana.
Istota sporu w tej sprawie, rozpatrywanego przez Sądu Okręgowego w Warszawie (Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 31 lipca 2019 roku, sygn. XXV C 250/18) sprowadzała się do odpowiedzi pytania:
a) Czy Pozwany Bank powinien był na podstawie prawa bankowego i/lub ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i/lub obowiązujących go norm deontologicznych dokonać jakichś czynności, których zaniechał, a jeżeli tak, to jakich i w jakim terminie?
b) Czy zaniechanie takich czynności przez Bank można ocenić jako działanie bezprawne, co najmniej naruszające zasady współżycia społecznego?
c) Czy gdyby Pozwany Bank wykonał te obowiązki w odpowiednim czasie, to spowodowałoby to zablokowanie działalności (…), co skutkowałoby brakiem szkody poniesionej przez Członków Grupy? (związek przyczynowy).
Sad nie przyznał jednak racji powodom ponieważ nie wykazali przede wszystkim istnienia wszystkich koniecznych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej, w tym przede wszystkim istnienia adekwatnego (bezpośredniego) związku przyczynowego pomiędzy działaniem (zaniechaniem) pozwanego a szkodą powoda. Sąd przyjął również, że działania (zaniechania) pozwanego nie miały charakteru bezprawnego(…)
Zatem jak wynika z praktyki uznanie za zasadne roszczenia o odszkodowanie za straty poniesione w wyniku nawiązania współpracy ze spółką wpisaną na listę ostrzeżeń publicznych KNF nie jest łatwe, żeby nie powiedzieć, że prawie niemożliwe.
Ilona Bałdyga
Photo by Jose Francisco Morales on Unsplash
***
Spółka na liście ostrzeżeń KNF – czy można ubiegać się o usunięcie z listy ostrzeżeń lub uzyskać odszkodowanie za naruszenie dóbr osobistych
We wcześniejszych wpisach dotyczących listy ostrzeżeń publicznych KNF, pisałam, że wpisanie podmiotu na listę ostrzeżeń publicznych może spowodować negatywne konsekwencje dla firmy [Czytaj dalej…]
{ 3 komentarze… przeczytaj je poniżej albo dodaj swój }
Szanowna Pani Mecenas ale dlaczego „niestety”? Roszczenie było oczywiście bezzasadne jeżeli klienci podpisali umowy po zamieszczeniu ogłoszenia przez KNF. Pozew przeciw bankowi także był nieporozumieniem brak oczywistego („normalnego”, „oczekiwanego”, „przewidywalnego”) przełożenia działania banku na szkodę klientów, chyba że złożono go jako próbnik na część roszczenia na zasadzie „a nuż się uda” wtedy to można jeszcze zrozumieć.
„Niestety” z punktu widzenia powodów 🙂 Same próby dość ciekawe, w dużej mierze opierające się na zarzucie złamania zasad współżycia społecznego i opieszałości w działaniach oraganów, a w drugiej sprawie również banku – pozwy wytoczone na gruncie medialnej w tamtym czasie sprawy, ale rzeczywiście przesłanek dla uznania roszczenia o odszkodowanie po prostu brak.
To już czwarty wpis w tej serii. To już można nazwać serią lub cyklem 🙂
Dużo informacji w tej tematyce, dużo wiedzy.
Gratuluję Ilona tak dużej wiedzy w tej tematyce.